Hriscanstvo

Politika je neizbezni deo nasih zivota. "Nas politika ne zanima, to su sve gluposti, mi samo hocemo da se dobro zabavljamo!". Nemoguce. Svaki dodir izmedju dva ljudska bica nabijen je njihovim predjasnjim iskustvima, verovanjima, odnosom prema zivotu, vaspitanjem iz ranog detinjstva, drustvenom stvarnoscu u kojoj zive. Ove niti nas ne obmotavaju, one su mi sami/e. Ne mozemo da kazemo da nas politika ne dodiruje. (Ovde moze da se iskoristi Aristotelova ideja politicke zivotinje - oni ljudi kojima nije neophodno stupanje u odnose sa drugim ljudima i nisu ljudi - oni su ili bogovi ili demoni.) Nas odnos prema prijateljima/cama jeste politicki odnos oblikovan kako pozitivnim osecanjima, tako i drustveno odobrenim obrascima. Odnos prema roditeljima, odnos prema suprotnom polu, prema religiji. Politiku disemo, politiku stvaramo svakim nasim pokretom, kao i suzdrzavanjem od pokreta, politika je muzika uz koju plesemo, reci koje izgovaramo. Politka je samsara koju zivimo.
Hriscanstvo je, kako kaze predanje, nastalo pre oko dve hiljade godina, nakon sto se Hrist kao osoba koja je u sebi imala i bozansku i ljudsku prirodu, sto je rodjena bezgresnim zacecem, pojavila i objavila poruku koju je nosila, postavsi putem spasenja za sve one koji ce potom uslediti. Tako kaze dogmatika. Nije mi cilj ovde da ulazim u analizu podataka koji su sacuvani o Hristovom delovanju, niti da preispitujem metafizicke dogmatske osnove verovanja u bozansko bice iz koga svi poticemo i kome, po naredjenju autoriteta Crkve, treba da svi tezimo da se vratimo. Vise me interesuje da u sto kracim crtama prikazem istorijski razvoj politickog pokreta koji je potom usledio.
Na samom pocetku postojale su dve grupe Hristovih sledbenika: 1)originalni Hristovi ucenici geografski povezani sa prostorom Jerusalima, te 2)Sveti Pavle i njegovi sledbenici, koji nisu imali nikakvog dodira sa samim Hristom, ali koji su nakon samoproklamovanog Pavlovog prosvetljenja, stekli pravo da propovedaju ono sto su smatrali da je sustina Hristovog ucenja. Tokom razvoja, prva grana autenticnih Hristovih ucenika je nestala sa pozornice istorije, a druga grupacija je svojim delovanjem oblikovala moderni svet. Na pocetku, rani hriscani su ziveli u komunama pod velikom represijom Rimskog Carstva - Nice je pokusavajuci da da njihov psiholoski portret, napravio kovanicu candala mentalitet, zeleci time da nas ubedi (ili je mozda bolje reci, isprovocira) da je sam koren hriscanske ljubavi zatrovan mrznjom prema velikanima, prema onima koji imaju vise i u fizickom i u duhovnom smislu, posto je tada hriscanstvo bilo uglavnom zastupljeno medju najnizim i obespravljenim slojevima rimskog drustva, medju robovima i robinjama. Tesko je iz ove perspektive proceniti koliko je Niceova vatrena i emotivna kritika ranog hriscanstva utemeljena, ali ono sto je usledilo nakon sto je hriscanstvo postalo zvanicna religija nudi osnov za ovakvo tumacenje. Pocinju obracuni sa neistomisljenicima, tudja krv se pravda ispunjenjem bozijeg slova, a raskoli i borbe za uticaj postaju potpuno legitimni medju ovcicama bozijim.
Tu pocinje politicki uticaj hriscanstva na svetsku istoriju. Naravno i pre nego sto je postalo zvanicnom religijom, hriscanstvo je imalo politicki uticaj, ali nije imalo moc da menja svet, vec samo pojedince. I svet se promenio. Kolapsom Rimskog Carstva hriscani su svoj uticaj prosirili na novopridosla germanska, kasnije i slovenska plemena. Organizovani u Instituciji, crkveni velikodostojnici su odlucivali o zivotima mnogih. Nije bilo milosti. Nekadasnji mentalitet robova koji je Nice surovo ismevao, postao je mentalitetom svestenika, vojskovodja, drzavnika. Hristove reci, ionako problematicno zapamcene u izbrisanim vekovima, postale su osnova za osvajacke ratove, istrebljivanja jeretika, spaljivanje vestica... To su cinjenice. Institucija je, dobivsi moc, postala predana ocuvanju te moci i borbi protiv svega sto tu moc moze da ugrozi. Novozavetnim recnikom, Crkva je pokleknula pred drugim Sataninim iskusenjem. Katolicka crkva cuvala je svoju moc olicenu u materijalnom bogatstvu i politickom uticaju, pravoslavne crkve, nalazeci se u nesto drugacijem polozaju, cuvale su svoju moc da propisuju norme i pravila, utemeljene u tradiciji Crkve, spojene sa plemenskim ritualima i teznjama. Ovo su procesi koji nisu imali mnogo veze sa idejama o ljubavi prema bliznjem svom, pa cak i prema Bogu, iako su se cesto sakrivali iza njih. Ovo su bili politicki procesi usmereni ka ocuvanju i povecanju sopstvene moci. Sve ostalo je retorika.
Do danas, negativna uloga Crkve, kao konzervativne snage koja suzbija drugacija gledista, drugacija tumacenja sveta u kome zivimo, promenila se samo u smislu da je istorijski razvoj modernog drustva u igru ubacio i druge centre moci koji su uspeli da se izbore za svoj deo politicke arene, nezavisno od Crkve.
Srpsko pravoslavlje je, istina, imalo drugaciji politicki razvoj. U srednjovekovnoj drzavi, pre dolaska Turaka, obrasci su bili isti - surovo se obracunavalo sa starom narodnom verom, proglasenom paganstinom, kao i sa bogumilskom jeresi. "Sav se dao (Stefan Nemanja-prim.Krusty) na sredjivanje prilika u svojoj drzavi. Narocitu je paznju obratio suzbijanju bogumilske jeresi i jacanju pravoslavlja. Protiv jeretika je upotrebio vrlo ostre mere: njihovom ucitelju odrezao je jezik, a sledbenika je cak spaljivao ili naterivao u beg" (Corovic,1989). Moc je cuvana u spoju Crkve i Drzave. Po dolasku Turaka, Crkva dolazi u podredjen polozaj u odnosu na zvanicnu vlast, tako da u svojim rukama nema moc da utice na menjanje politicke stvarnosti u kojoj se nasla. Po odlasku Turaka, situacija se polako menja, zadatak Crkve jeste podizanje nacionalnih osecanja i spremnosti za borbu posvecenu daljim oslobadjanjima srpskih teritorija - opet politicka situacija koja nema veza ni sa Hristom ni sa dogmatikom, opet priblizavanje moci Crkve i Drzave. Komunisticka revolucija pravi rez u uzdizanju politicke moci Crkve, da bi nakon sloma jugoslovenske utopije, SPC izbila u prvi plan, opet pokazujuci zavidan nivo hriscanskog licemerja, blagosiljajuci ratnike pred odlazak u "boj za oslobodjenje srpstva", gde nisu bile retke slike naoruzanih svestenika. Danas, Crkva udruzena sa desnim konzervativcima iz DSS-a sve se vise mesa u svakodnevni zivot, nudeci patrijarhalnu autoritarnu tradiciju kao model kome svi treba da tezimo, gde je tanka linija izmedju Vojske, Crkve, porobljavanja zena i mrznje prema seksualnim manjinama.
Moje odbijanje hriscanstva, ne odnosi se na dogmatiku ili Hristovu licnost, iako su to naravno legitimne teme za kritiku i diskusiju. Moje odbijanje hriscanstva se odnosi na Crkvu kao politicku instituciju, koja je, krijuci se iza apstraktnih pojmova, nalazila utemeljenje u necemu za sta je sama propisala da je konacna istina i izvor svega postojeceg, stavljajuci okove na ljudske umove i tela, nedopustajuci jacanje i slobodu licnosti, trazeci poslusnost i nedovodjenje u sumnju onoga sto govore svestenici kao "boziji ljudi". Takvo licemerje je nesto za sta je tesko pronaci poredjenje - Bog je prokleo nase neprijatelje, Bog je prokleo jeretike, Bog je prokleo homoseksualce - sakrivajuci se iza svoga idola, Crkva i svestenstvo nanosili su i nanose zlo ovom napacenom svetu, sve vreme tvrdoglavo govoreci da zlo koje cine nije zlo vec od Boga odobreno dobro.

Na ovaj ili onaj nacin koristena literatura:
Nice, F. (1988) - Anihrist, Grafos, Beograd
Corovic, V. (1989) - Istorija Srba, BIGZ, Beograd
Ling,T. (?) - Istorija religija istoka i zapada, nije mi knjiga pri ruci, ne secam se izdavaca